Lên núi săn chào mào

Đẹp mã, tiếng hót cực hay nên
giống chim chào mào ở vùng đất Trung Mang (xã Ba, Đông Giang) được
“giới” chơi chim xem là “độc”nhất miền Trung và ai cũng muốn sở hữu…

Chuẩn bị “lên đường”.

Không đụng hàng

Cuối xuân - đầu hạ là thời điểm vùng đất
Trung Mang rộn rã tiếng hót líu lo của những chú chim chào mào đang đua
nhau chuyền cành, khoe mã. Anh Hưng - người nuôi chim chào mào nổi
tiếng ở Trung Mang kể: “Trước kia, loài chào mào này ở đây nhiều lắm.
Hồi đó, mỗi lần rảnh rỗi, xách lồng chim mồi đi một buổi cũng bẫy được
mấy chục con. Chừ thì hiếm rồi”. Theo anh Hưng, ngày trước, giới chơi
chim chỉ ưa chào mào Huế to con, lông mượt, giọng hót líu lo. Thế rồi,
họ phát hiện chào mào Trung Mang là loài chim quý. Cái quý đầu tiên có
lẽ là do có cái bộng họng to nên giọng hót trầm trầm pha lẫn những tiếng
“triu, oằu” rất lạ, cộng thêm giọng “đổ” tròn lắp 2, 3 hồi mới dứt. Về
“mã”, chào mào Trung Mang nhỏ con nhưng dài hơn chào mào những nơi khác
khoảng 3cm, trên đầu có cái mũ không khuyết vút cao, vòng cổ màu đen
chạm nhau dưới ức. Đặc biệt nhất là giống này rất “háu” đá; nếu chọn làm
chim đi đá thì số 1.

Từ ngày được phát hiện những đặc tính
trên, chào mào nơi đây rất đắt giá. Một con mới bẫy về, bán tại chỗ đã
từ 5 - 7 trăm nghìn đồng; nuôi vài ba tháng khi đứng lồng, biết ăn bột,
bắt đầu cất tiếng hót thì giá không dưới 2 triệu đồng. “Kiểu ni, vài năm
nữa chào mào Trung Mang không còn một mống, chớ chẳng chơi!” - anh Hưng
lo lắng.

Mai này còn tiếng “triu, oằu”?

Sáng, khi sương mù còn cuộn tròn chân
núi đã thấy những người “mồi” chim chào mào từ dưới xuôi lên. Họ tập kết
lại rồi chia vùng đặt bẫy. Chúng tôi làm quen và cùng nhập cuộc với
anh Trực (đến từ Đà Nẵng).

Chim chào mào Trung Mang.

Mặt trời ló dạng, vẳng trong không gian
những tiếng “triu, oằu”. Xác định âm thanh xuất phát từ hướng thôn Tà
Lâu, chúng tôi thẳng tiến. Vừa đi, anh Trực vừa giới thiệu với chúng tôi
“đồ nghề” dùng để bẫy chim: con chim chào mào Trung Mang “mồi” anh mua
với giá 1,8 triệu đồng, cái lồng bẫy đặt thợ làm hết 450 nghìn đồng, cây
sào giá 300 nghìn đồng... Chúng tôi vào khu vườn của một người Cơ Tu,
chọn “thế” để treo lồng. “Mồi” chào mào khác với “mồi” cu đất, không cần
phải treo thật cao, cũng không cần chọn cây “mồ côi”. Nhưng nhất thiết
phải có nhành cây nằm cạnh lồng cho chim ngoài vào đậu. Sau khi kiểm tra
kỹ lưỡng “cái thế - cái thần - cái cần - cái chốt”, anh Trực bắt đầu
treo chim. Chúng tôi tìm một chỗ nấp và quan sát. Trong chốc lát, tiếng
hót con chim mồi đã lúc trầm lúc bổng, nhảy qua nhảy lại như thách đố
chim ngoài. Xa xa, đã có vài tiếng “triu, oằu” của chim ngoài đáp trả...

Một cặp chim bay đến... Con chim mồi hạ
thấp người, xòe cánh, cất tiếng “quách chào quyu” liên tục khiêu chiến. 5
phút... 10 phút trôi qua, đôi chim vòng quanh thêm một lúc rồi vỗ cánh
bay đi. Anh Trực chép miệng tiếc nuối... Một con chim khác sà đến, anh
Trực kéo áo tôi cúi xuống. Con chào mào này cũng thuộc dạng hiếu chiến
nên ập xuống đá ngay. Sập bẫy!... Anh Trực lấy sào đưa lồng bẫy xuống:
“Con chim ni đã hai, ba mùa. Chim già có giọng trời chuẩn tuy khó thuần
một tí nhưng được chuộng hơn chim tơ, nếu bán cũng được một triệu đồng”.
Bắt chim cho vào túi “chuyên dụng”, anh đưa chúng tôi đi tiếp…

Cách đây 2 tháng, UBND xã Ba đã ra quyết
định cấm săn bắt chim chào mào. Thế nhưng, bằng mọi cách, những “tay”
săn chim vẫn có mặt tại Trung Mang mỗi ngày. Đếm lướt qua những tay mồi
chim có mặt trong một quán cà phê đã có đến 12 người.

“Cứ đà này, chẳng biết mai kia dưới
những tán cây trong vườn hay trên những đồi chè xanh, có còn tiếng
“quách chào quyu” và tiếng “triu, oằu” quen thuộc? Mỗi khi “nhớ nghề”,
những người coi “mồi chim” là thú chơi tao nhã có còn nghe ra nơi có
tiếng chim chào mào để mà lần theo treo bẫy không?”, anh Hưng thở dài
với những câu hỏi có nguy cơ trở thành hiện thực.